Το "ΑΝΑΤΟΛΙΑ" απο την Μερζιφούντα στο Πανόραμα.

Το αμερικανικό κολέγιο «Ανατόλια», είχε αρχικά λειτουργήσει στη Μερζιφούντα του Πόντου, στα τέλη του 19ου αιώνα. Λίγο πριν από την καταστροφή του 1922 και την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών, με­ταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Το κολέγιο "ΑΝΑΤΟΛΙΑ" στη Μερζιφούντα του Πόντου, έχει αφεθεί στις διαθέσεις του πανδαμάτορα χρόνου

Συγκεκριμένα, το 1921, εκπρόσωποι του κολεγίου αναζήτησαν στη Θεσσαλονίκη οικόπεδα για μόνιμη εγκα­τάσταση του μεγάλου αυτού εκπαιδευτικού ιδρύματος. Οι εκπρόσωποι, δηλαδή ο πρόεδρος Χουάιτ και ο γενικός οικο­νομικός διευθυντής Κέτσερ, που είχε μαζί του και τη γνώ­στρια της ελληνικής γλώσσας γυναίκα του, επισκέφθηκαν το Ασβεστοχώρι και τον Χορτιάτη και στη συνέχεια πήγαν στο Πανόραμα, που τότε λεγόταν Αρσακλί.

Στο Πανόραμα, ανέβηκαν στον λόφο, όπου βρίσκεται σήμερα η βίλα Μιχαηλίδη. Ο πρόεδρος του Πανοράματος και κάποιοι άλλοι κάτοικοι, που τους είδαν, τους πλησίασαν και τους ρώτησαν τι θέλουν. Όταν πληροφορήθηκαν τον λόγο της επισκευής τους, οι Πανοραμίτες τους έδειξαν τον λόφο της Ανάληψης (ΚαράΤεπέ).

Στους ξένους άρεσε η τοποθεσία πολύ, γιαυτό ζήτησαν να τους παραχωρηθεί μια έκταση για την εγκατάσταση του κολεγίου «Ανατόλια». Οι κάτοικοι, όμως, δεν δέχτηκαν να τους παραχωρήσουν το συγκεκριμένο σημείο και τους υπέδειξαν μια άλλη έκταση στη δυτική πλευρά του Πανο­ράματος, προς τη Θεσσαλονίκη. Αυτό το έκαναν γιατί υπο­λόγιζαν ότι προς την ανατολική πλευρά θα επεκτεινόταν σιγά σιγά το χωριό τους, ενώ τον λόφο της Ανάληψης τον προόριζαν για πάρκο.

Παρόλα αυτά, συμφωνήθηκε να παραχωρήσουν στους Αμερικανούς μια έκταση στην ανατολική πλευρά. Οι Αμε­ρικανοί, ως αντάλλαγμα, θα χορηγούσαν ηλεκτρικό ρεύμα, θα κατασκεύαζαν δρόμους και θα έφερναν και άλλο νερό και φωτισμό για τις ανάγκες των κατοίκων. Όλες οι εργασίες θα γίνονταν από εργάτες του Πανοράματος και όσα παιδιά τελείωναν το δημοτικό, θα τους έδινε το κολέγιο την ευκαι­ρία να σπουδάσουν δωρεάν.

Όταν γίνονταν οι συζητήσεις για τη συμφωνία, είχαν πλησιάσει αρκετοί περίεργοι, μερικοί από τους οποίους σχολίαζαν την εγκατάσταση των Αμερικανών στα μέρη τους, στα οποία μόλις είχαν εγκατασταθεί οι ίδιοι. Μερικοί υποπτεύονταν και το έλεγαν ότι οι ξένοι θα επιδίωκαν να τους κάνουν προτεστάντες, ενώ οι ίδιοι ήταν πιστοί στην ορθο­δοξία.

Αυτές τις συζη­τήσεις περί προτε­σταντών τις άκουσε η γυναίκα του οικο­νομικού διευθυντή Κέτσερ και πήγε και το είπε στον πρόεδρο Χουάιτ. Εκείνος, μό­λις το άκουσε, άλλα­ξε γνώμη. Στη συνέ­χεια συμφώνησαν με την κοινότητα της Πυλαίας, που τότε λεγόταν Καπτζίδα, και αγόρασαν την έκταση, όπου, από τότε, είναι εγκαταστημένο το κολέ­γιο «Ανατόλια».

Μέχρι να αποπερατωθεί το κτίριο στην Πυλαία, το αμε­ρικανικά κολέγιο «Ανατόλια» λειτούργησε σε χώρο που υπήρχε στην οδό Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, δίπλα στο γήπεδο της ποδοσφαιρικής ομάδας «Άρης», αφού πρώτα έγιναν στο κτίριο οι ανάλογες προσαρμογές, για να καλύψει τις ανάγκες ενός σχολείου. Εκεί λειτούργησε το αρρεναγωγείο (γυμνάσιο για αγόρια). Το παρθε­ναγωγείο λειτούργησε στην οδό Θεμιστοκλή Σοφούλη, μαζί με τα γραφεία του κολεγίου.

Το κτίριο του κολέγιου "ΑΝΑΤΟΛΙΑ" στο Πανόραμα Θεσ/νίκης (1945). Μπροστά αριστερά τα τολ του Αγγλικού Στρατού

Την ίδια περίοδο,το σχολείο του Πανοράματος

Δεν θα πρέπει να φανταστεί κανείς ότι το αμερικανικό κο­λέγιο «Ανατόλια» έλυσε την εποχή  εκείνη τα προβλήματα εκπαίδευσης της περιοχής. Σε αυτό φοιτούσαν τα «πλουσιόπαιδα». Τα παιδιά του Πανοράμα­τος «έκαναν μάθημα» σε ένα «σχολείο», που συστεγα­ζόταν με την εκκλησία στην παράγκα που υπήρχε στον χώρο, όπου σήμερα βρίσκεται το πέτρινο σχολείο.

Το χτίσιμο του νέου σχολείου ανέλαβε μια σχολική επιτροπή κατοίκων Πανοράματος. Η επιτροπή συγκέντρωσε, στην αρχή, ένα ποσό διακοσίων χιλιάδων δραχμών, με τη σύναψη δανείων των 30.000, των 70.000 και των 100.000 δραχμών. Με τα χρή­ματα αυτά έγινε το ξεκίνημα της ανέγερσης του σχολείου.

Στη συνέχεια έγιναν έρανοι για τη συγκέντρωση χρη­μάτων, ενώ με εθελοντική προσωπική εργασία τους οι Πό­ντιοι κάτοικοι του Πανοράματος ολοκλήρωσαν το χτίσιμο του σχολείου μέσα σε δύο χρόνια.

Η κατασκευή του σχολείου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδι­αφέρον και αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς και παράδο­σης. Τώρα, δεν λειτουργεί πλέον ως σχολείο, αλλά στεγάζει υπηρεσίες του Δήμου με προοπτική στέγασης βιβλιοθήκης και συλλογής λαογραφικού υλικού.

Πρώτοι δάσκαλοι του ήταν ο Ζαχαρίας Ιωαννίδης και η σύζυγος του Αλεξάνδρα, η Κατίνα Καρακόττα, ο Παναγιώ­της Παπαδόπουλος, ο Θεοφάνης Κύρου, ο Βράκας, ο Θεοδω­ρίδης, ο Γρηγόρης Χρυσουλίδης, ο Αστέριος Πούτικας.

Αφροδίτη Τελίδου- Παπαδοπούλου

Πηγη: Περιοδικό "ΠΟΝΤΙΑΚΑ"