Ο εσκιάς-εκδικητής Χατζή Λεφτέρ' Γιλτιρίμ

Κατά την περίοδο 1700 με 1730 έκανε την εμφάνιση του ο εκδικητής Χατζή Λεφτέρ' Γιλτιρίμ (γιλτιρίμ = αστραπή), που με τη δράση του περιόρισε σημαντικά τη σκληρή συμπεριφορά των Τούρκων σε βάρος των χριστιανών. Οι Τούρκοι με σκληρή βιαιότητα προσπαθούσαν να εξισλαμίσουν τους χριστιανούς.

Ο Χατζή Λεφτέρ' Γιλτιρίμ καταγόταν από τη Σαμψούντα. Το προσηγορικό Χατζής πήρε μετά την επίσκεψη του στους Άγιους Τόπους, στην Παλαιστίνη.

Κάποια μέρα του 1700, ο ντερέμπεης της περιοχής Σαμ­ψούντας Κερίμ αγάς ειδοποίησε τον Χατζή Λεφτέρ να συγκε­ντρώσει τους χριστιανούς και να τους πείσει να αλλαξοπιστήσουν, γιατί διαφορετικά θα τους έκανε να γίνουν μουσουλμάνοι με κάθε τρόπο.

Μπροστά στην απειλή αυτή του ντερέμπεη, ο Χατζή Λε­φτέρ' αποφασίζει αστραπιαία (γιαυτό τον είπαν γιλτιρίμ-αστραπή) να συγκεντρώσει όσους Έλληνες της Σαμψούντας μπο­ρούσε και να τους πείσει να ανεβούν όλοι μαζί στο βουνό, να κάνουν αντάρτικο κατά του Κερίμ αγά.

Συγκέντρωσε αρκετούς αποφασισμένους χριστιανούς, με τους οποίους ανέβηκε στο βουνό Αγιού Τεπέ, όπου έστησε και το λημέρι του. Από εκεί άρχισε να παρακολουθεί τη συμπερι­φορά του Κερίμ και των ανθρώπων του απέναντι στους χρι­στιανούς. 

Απόφασή του ήταν να δράσουν οι αντάρτες δυναμικά και με ανάλογα αντίποινα κατά των Τούρκων, παρά να προσπαθούν με σπασμωδικές κινήσεις, με παρακάλια και υποχωρήσεις να ενδίδουν στις αξιώσεις του Κερίμ.

Με τους αντάρτες του, που ήταν νεαροί Σαμψούντιοι, κυρί­ως εύπορων οικογενειών, ο Χατζή Λεφτέρ' άρχισε τα αντίποινα κατά των Τούρκων κάθε φορά που εκείνοι έκαναν επιθέσεις ενα­ντίον ελληνικών χωριών και άμαχων χριστιανών. Πυρπολούσε σπίτια Τούρκων, λεηλατούσε τα χωριά τους και απειλούσε ότι δεν θα σταματήσει τα αντίποινα, αν ο Κερίμ αγάς δεν σταμα­τούσε τις βιαιότητες κατά των χριστιανών.

Ο Χατζή Λεφτέρ' και οι εκδικητές του επιτέθηκαν πολλές φορές και εναντίον μονάδων του τακτικού τουρκικού στρατού, όταν μάθαιναν ότι θα κάνουν επιχειρήσεις κατά των εκδικητών επάνω στα βουνά. Οι ζημιές που προκάλεσε στους Τούρκους ήταν τεράστιες και η φήμη του απλώθηκε σε ολόκληρο, σχε­δόν, τον Δυτικό Πόντο, όπως στην Πάφρα, τη Γάβζα, το Βεζίρ Κιοπρού, την Αμάσεια, το Έρπαα κ.α

Γέροντες πρόσφυγες αναφέρουν στις αφηγή­σεις τους ότι ο Χατζή Λεφτέρ' Γιλτιρίμ, για αντί­ποινα, μπήκε μια μέρα με τους άνδρες του στην κωμόπολη Γαμάν και αφού πυρπόλησε περισσό­τερα από σαράντα σπίτια Τούρκων, συνέλαβε με­γάλο αριθμό κατοίκων της κωμόπολης και τους οδήγησε στο βουνό Αγιού Τεπέ, στα λημέρια του, και με την απειλή του θανάτου ζήτησε από τον Κερίμ αγά την απελευθέρωση όλων των Ελλήνων κρατουμένων στις φυλακές της Σαμψούντας, που είχαν αρνηθεί να δεχτούν τον μωαμεθανισμό.

Επίσης, σε μια άλλη ενέργειά του, λέγεται ότι, αφού προηγουμένως ενημέρωσε κρυφά τους Έλληνες να φροντίσουν να προμηθευτούν νερό για 10-15 μέρες, κατέστρεψε τις δεξαμενές που υδροδοτούσαν την πόλη και απειλούσε ότι θα κάνει και χειρότερα αν οι Τούρκοι δεν σταμα­τούσαν τις απειλές τους και τις διώξεις εναντί­ον των χριστιανών και τις προσπάθειες τους να τους εξισλαμίσουν. Αν οι Τούρκοι φρόντιζαν να αποκαταστήσουν τις ζημιές στις δεξαμενές, τους απείλησε ότι θα βρει τον τρόπο να τις ξανακα- ταστρέψει.

Οι Τούρκοι έκαναν πολλές εκστρατείες ενα­ντίον του Χατζή Λεφτέρ' στα λημέρια του, αλλά αυτός και οι άνδρες του έβρισκαν τον τρόπο να απομακρυνθούν εγκαίρως από την περιοχή και να πάνε αλλού, όπου έβρισκαν καταφύγιο και γύρι­ζαν πίσω μόλις ο υπεράριθμος τουρκικός στρατός απομακρυνόταν από την περιοχή του Αγιού Τεπέ.

Το γεγονός ότι οι Ελληνοχριστιανοί του Δυτικού Πόντου δεν δέχθηκαν να εξισλαμι­στούν οφείλεται στη δράση ανταρτών, όπως ο Χατζή Λεφτέρ', που αντιστάθηκαν γενναία στις κάθε είδους προσπάθειες των Τούρκων να τους εξισλαμίσουν.

Όλοι αυτοί, με αγαστή συνεργα­σία, πέτυχαν να κρατήσουν τον ελληνοχριστια­νικό πληθυσμό στις περιοχές τους. Αυτό το πλήρωσαν πολύ ακριβά, αλλά όταν επρόκειτο για τη χριστιανοσύνη και τον ελληνισμό, θεώ­ρησαν χρέος τους να μην υποκύψουν, παρά τις απειλές και τον απάνθρωπο διωγμό από τους Τούρκους.

Μπορεί να έχασαν ανθρώπους, πε­ριουσίες και ελεύθερη διακίνηση στις περιο­χές τους, όπου οι Τούρκοι μπορούσαν να τους συλλάβουν, να τους φυλακίσουν ή και να τους θανατώσουν, όμως στάθηκαν ολόρθοι, γίγαντες επιμονής και υπομονής. Δεν λύγισαν όταν οι Τούρκοι τους υπόσχονταν ελευθερία στη γλώσ­σα, στην περιουσία, στα σχολεία και στις υψηλές θέσεις της διοίκησης.

Με τον Χατζή Λεφτέρ' Γιλτιρίμ, από τη Σαμ­ψούντα, προστέθηκε ένας ακόμη γενναίος πολεμι­στής ανάμεσα στους τόσους άλλους του Δυτικού Πόντου, τα παλληκάρια της Ρωμιοσύνης και της χριστιανικής πίστης.

Γιώργος Αντωνιάδης

Οικονομολόγος -Συγγραφέας

πηγη:περιοδικο "ΠΟΝΤΙΑΚΑ"